Formowanie kultury katolickiej w dobie potrydenckiej. Tom VI Powszechność i narodowość katolicyzmu polskiego

Tom VI serii ukazuje nie tylko swoistość kultury religijnej I Rzeczypospolitej, charakter i specyfikę pobożności „sarmackiej”, lecz także odsłania zasadnicze drogi rozwoju tej kultury w powiązaniu z myślą równolegle rozwijaną przez myślicieli i pisarzy katolickich w zachodniej Europie. Badaniom poddano kwestie otwarcia się polskiej kultury potrydenckiej na dynamikę rozwoju myśli religijnej w innych krajach europejskich, zdolności do prowadzenia z obcą kulturą dialogu oraz możności adaptacji, asymilacji i przekształcania obcych teorii czy idei na potrzeby kultury rdzennie polskiej. Autorzy poszczególnych rozpraw starają się odpowiedzieć na pytania z jednej strony o zakres oraz stopień zaangażowania Polaków w procesie odnowy katolicyzmu w Europie, o ich udział na dyskusyjnych forach europejskich, o znajomość pism Sarmatów i siłę oddziaływania tychże pism w krajach, w których szczególnie wyraźnie kształtował się model potrydenckiej odnowy Kościoła i katolickiej kultury religijnej, z drugiej strony – o drogi przedostawania się do Rzeczypospolitej świeżych idei kontrreformacyjnych, chłonność, zapotrzebowanie i metody wprowadzania postanowień soborowych do praktyki życia religijnego i do piśmiennictwa czasów potrydenckich. 12-tomowa seria monografii "Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości" przedstawia dziedzictwo kulturowe XV–XVIII wieku jako integralną, lecz oryginalną część kultury europejskiej. Celem badawczym jest rozpoznanie dróg i form obustronnej transmisji wartości estetycznych, politycznych i religijnych oraz ukazanie w szerokim, multilateralnym kontekście porównawczym struktury aksjologicznej kultury polskiej epok dawnych. Teksty kultury są badane w perspektywie wewnętrznej jako zapisy aktów ukierunkowanych na rozumienie wartości, a w perspektywie zewnętrznej jako wypowiedzi włączające się w europejskie dyskusje literacko-estetyczne, polityczne, religijne. W intensywnym dialogu kultura Rzeczypospolitej przejawia nie tylko chłonność na nowe idee, lecz także kreatywność i dynamikę działania na obszarze Europy. Volume VI of the series shows not only the peculiarity of the religious culture of the First Polish Republic, the character and specificity of the "Sarmatian" piety, but also reveals the basic paths of development of this culture in connection with the thought developed in parallel by Catholic thinkers and writers in Western Europe. The research focused on the issues of opening up Polish post-Tridentine culture to the dynamics of the development of religious thought in other European countries, the ability to conduct dialogue with a foreign culture, and the possibility of adaptation, assimilation and transformation of foreign theories or ideas for the needs of indigenously Polish culture. The authors of individual dissertations try to answer the questions, on the one hand, about the scope and degree of involvement of Poles in the process of the renewal of Catholicism in Europe, about their participation in European discussion forums, about the knowledge of the Sarmatians' writings and the impact of these writings in the model of the post-Tridentine renewal of the Church and Catholic religious culture, on the other hand - about the ways of fresh counter-reformation ideas entering the Republic of Poland, the absorption, demand and methods of introducing conciliar decisions into the practice of religious life and the literature of the post-Tridentine times. The 12-volume series of the monograph "Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości" ​​presents the cultural heritage of the 15th and 18th centuries as an integral but original part of European culture. The research goal is to identify the ways and forms of the mutual transmission of aesthetic, political and religious values ​​and to present in a broad, multilateral comparative context the axiological structure of the Polish culture of old times. Cultural texts are examined from an internal perspective as records of acts aimed at understanding values, and from an external perspective as statements that join European literary-aesthetic, political and religious discussions. In an intense dialogue, the culture of the Republic of Poland shows not only a receptivity to new ideas, but also creativity and dynamics of action in Europe.