Wartości utylitarne

Wstęp 7

Rozdział pierwszy. Utylitaryzm i wartości utylitarne – rys historyczny 15

Utylitaryzm hedonistyczny 16
Starożytne źródła utylitaryzmu 16
Utylitaryzm Jeremy’ego Benthama 17
Utylitaryzm Johna Stuarta Milla 20
Utylitaryzm idealny George’a E. Moore’a 22
Inne podziały utylitaryzmu 23
Utylitaryzm czynów 23
Utylitaryzm reguł 25
Utylitaryzm postaw 26
Wartość utylitarna w ogólnych teoriach wartości 27
Próba definicji pojęcia „wartość” 27
Wartości utylitarne w systemie aksjologii Maxa Schelera 31
Teoria wartości Dietricha von Hildebranda 37
Wartości utylitarne w koncepcji Romana Ingardena 40
„Biotechnika teoretyczna” Henryka Elzenberga 43

Rozdział drugi. Wartości utylitarne a potrzeby 47

Wartość utylitarna – problemy definicyjne 47
Wartości utylitarne – definicja i struktura 48
Próba określenia psychologicznych pojęć „wartość” i „potrzeba” 53
Pojęcie „wartość” w psychologii 54
Podstawowe znaczenie pojęcia „potrzeba” 55
Klasyfikacja potrzeb 58
Potrzeby w psychoanalizie Zygmunta Freuda 59
Instynkty życia 59
Instynkty śmierci 60
Teoria potrzeb Henry’ego A. Murraya 62
Teoria hierarchii potrzeb Abrahama H. Maslowa 68
Filozoficzne podstawy teorii Maslowa 69
Wartości w holistycznej wizji człowieka 71
Koncepcja potrzeb podstawowych 72
Struktura potrzeb 75
Potrzeby podstawowe a teoria wartości 81

Rozdział trzeci. Struktura wartości utylitarnych 85

Wartości utylitarne sensu stricto 86
Wartości witalne wiscerogenne 87
Potrzeby w psychoanalizie Zygmunta Freuda 88
Teoria potrzeb Henry’ego A. Murraya 89
Teoria motywacji postępowania ludzkiego Abrahama H. Maslowa 90
Wartości witalne psychogenne 93
Wartości bezpieczeństwa 95
Wartości związane z przedmiotami nieożywionymi 97
Wartości związane z poczuciem władzy 100
Wartości przynależności, miłości i szacunku 104
Wartości społeczne 106
Wartości ambicjonalno-samorealizacyjne 107
Wartości przyjemnościowe 120
Wartości ekonomiczne 123
Wartości instrumentalne i techniczne 134

Rozdział czwarty. Ontologia i epistemologia wartości utylitarnych 145

Ontologia utylitarnych wartości witalnych i przyjemnościowych 146
Fundament bytowy wartości instrumentalnej i technicznej 157
Ontologia wartości ekonomicznej 164
Ontologia wartości utylitarnych a Ingardenowskie egzystencjonalno-ontologiczne zagadnienie sporu o istnienie świata 167
Wartości utylitarne – byt czasowy 171
Hierarchia wartości utylitarnych 172
Epistemologia wartości utylitarnych 177

Rozdział piąty. Wartości utylitarne – zagrożenie czy szansa? 189

Wartości utylitarne – źródło zagrożeń? 189
Wartości utylitarne w oficjalnych dokumentach Kościoła 189
Wartości utylitarne w strukturze aksjologii Henryka Elzenberga 193
Instrumentalizacja myślenia – jedno z poważniejszych zagrożeń epoki „ponowoczesnej” 194
Odrzucenie czy konieczność uznania wartości utylitarnych? 207
Czy kryzys wartości – perspektywa Zygmunta Baumana 207
Podstawowe potrzeby a prawa człowieka 213
Wartości utylitarne w świecie uwarunkowań kulturalnych 217

Zakończenie 223
Summary 227
Bibliografia 231