Szaleństwo i metoda. Granice rozumienia w filozofii i psychiatrii

Wstęp 9

Rozdział I. Osobliwa nauka. Problem rozumienia w filozofii psychiatrii 19

1. Rozumienie i wyjaśnianie w psychopatologii 20
1.1. Zagadnienia wstępne 20
1.2. Jaspers i Methodenstreit 25
1.3. Methodenstreit i psychopatologia 28
1.4. Methodenstreit i zaburzenia psychiczne 29
1.5. Podejście idiograficzne i nomologiczne 30
1.6. Podejście idiograficzne w psychologii i psychiatrii 31
1.7. Rozumienie idiograficzne i narracja w medycynie 33
1.8. Rozumienie i wyjaśnianie w psychiatrii: przykład kliniczny 34
2. Skrajność perspektyw we współczesnej psychiatrii 37
2.1. Psychiatria biologiczna 38
2.2. Antypsychiatria, psychiatria krytyczna, postpsychiatria 39
2.3. Rozumienie, psychiatria, kognitywistyka 43
3. Osobliwości psychiatrii 44
4. Psychiatria jako praktyka 47
5. Strategie metodologiczne we współczesnej psychiatrii 48
6. W poszukiwaniu granic rozumienia psychopatologii: epistemologia zaangażowana 54
7. Psychiatria i hermeneutyka 59

Rozdział II. Psychopatologia i rozumienie w ujęciu Jaspersa 63

1. Jaspers i psychiatria nowożytna 64
1.1. Nowożytny paradygmat psychiatrii 64
1.2. Koncepcja Kraepelina 68
1.3. Podejście Bleulera 71
1.4. Podejście deskryptywne Jaspersa 72
2. Jaspersa projekt psychopatologii 76
2.1. „Horyzonty” psychopatologii 77
3. Rozumienie w psychologii i psychopatologii 81
3.1. Rozumienie jako empatia 81
3.2. Jaspers i fenomenologia 83
3.3. „Rozumienie jest ograniczone, a wyjaśnianie nieograniczone” 87
3.4. Rozumienie i pseudorozumienie 88
4. Krytyka psychoanalizy 89
5. Funkcja rozumienia w psychopatologii 91
6. Psychopatologia i „otchłań” nierozumienia 94
7. Jaspersowska filozofia nauki i metodologiczny pluralizm 95
8. Rozumienie: między wyjaśnianiem a wolnością Egzystencji 99
9. Współczesna krytyka Jaspersa tezy „niezrozumiałości” psychoz 101
10. Jaspers w perspektywie epistemologii zaangażowanej 104

Rozdział III. Współczesne dyskusje nad rozumieniem w filozofii psychiatrii 111

1. Percepcja dzieła Jaspersa 111
2. Dzisiejsze dyskusje nad rozumieniem w filozofii psychiatrii 113
2.1. Psychopatologia i zdrowy rozsądek 114
2.2. Postpsychiatria i hermeneutyka 121
2.3. Rozumienie wcielone 126
2.4. Struktury i formy według Merleau-Ponty’ego 130
2.5. Świat według ciała 132
2.6. Doświadczenie halucynacji i rozumienie 136
3. Psychopatologia opisowa 139
3.1. Podejście fenomenologiczne w psychiatrii 139
3.2. Fenomenologia schizofrenii 142
4. Szaleństwo i modernizm według Louisa A. Sassa 147
4.1. Paradygmat niedoboru i regresji 147
4.2. Schizofrenia jako graniczny przypadek kondycji ludzkiej 151
5. Pytania o rozumienie 154

Rozdział IV. Pojęcie choroby psychicznej 157

1. Karla Jaspersa refleksje nad chorobą 158
2. Choroba psychiczna i psychoza 159
3. Pojęcie choroby psychicznej we współczesnych klasyfikacjach 161
4. Karl Jaspers a DSM 164
4.1. Jaspersa choroby jako typy idealne (krytyka Kraepelina) 165
4.2. Schematy Jaspersa a DSM 166
5. Diagnoza fenomenologiczna i kryteriologiczna 167
6. Współczesne spory o definicje chorób psychicznych (Szasz, Boorse, Kendell, Fulford) 169
7. Choroba i doświadczenie 176
8. Fenomenologiczna koncepcja choroby Svenaeusa 178
9. Ucieleśnienie i psychopatologia 180
10. Choroba psychiczna w świetle dualizmu: somatyczne i umysłowe 182

Rozdział V. Granice rozumienia urojeń 187

1. Wstępne analizy urojeń
1.1. Problem definicji urojeń 188
1.2. Urojenia pierwotne i wtórne 191
1.3. Urojenia Capgrasa i Cotarda 193
2. Kognitywne koncepcje urojeń 195
2.1. Urojenia jako racjonalna reakcja na anomalne doświadczenie 195
2.2. Ograniczenia jednoczynnikowych koncepcji urojeń 197
2.3. Dwuczynnikowe koncepcje powstawania urojeń 198
2.4. Zasada konserwatyzmu i obserwacyjnej adekwatności 203
3. Urojenia a problem racjonalności 204
4. Wittgensteinowskie interpretacje urojeń 208
4.1. Urojenia jako forma solipsyzmu 208
4.2. Urojenia jako twierdzenia ramowe 210
5. Krytyka kognitywnych koncepcji urojeń 212
6. Utrata swojskości doświadczenia 215
7. Urojenia i Heideggerowskie nastroje 219
8. Urojenia i struktura tła 221
9. Epistemologia zaangażowana i granice rozumienia urojeń 224

Rozdział VI. Narracja, jaźń i relacje interpersonalne w świetle psychopatologii 229

1. Jaźń – ucieleśnienie – narracja 230
2. Tożsamość i „kondycja cielesna” 236
3. Relacje interpersonalne a psychopatologia 240
3.1. Teoria interakcji a „ucieleśniona praktyka” 241
3.2. Koncepcje psychologii potocznej 243
3.3. Codzienny świat doświadczenia 246
3.4. Bezpośredniość poznania 249
3.5. Neurony lustrzane a problem intersubiektywności 252
4. Empatia i poznanie innych osób 257

Rozdział VII. Psychopatologia z perspektywy umysłu ucieleśnionego 259

1. Trudności określenia kryteriów choroby psychicznej 260
2. Świadomość ucieleśniona i jej zaburzenia w koncepcji Thomasa Fuchsa 265
2.1. „Jak”-struktura i „jak gdyby”-struktura 266
2.2. Fragmentacja łuku intencjonalnego 268
2.3. Schizofrenia i melancholia 270
2.4. Problem dualizmu 272
3. Matthew Ratcliffe i odczucia egzystencjalne 276
3.1. Odczucia egzystencjalne i poczucie rzeczywistości 276
3.2. Odczucia egzystencjalne w psychopatologii 279
3.3. Odczucia, ciało i emocje 281
4. Psychopatologia common sense’u 282
4.1. Podważenie common sense’u 283
4.2. Common sense i ucieleśnienie 286
4.3. Schizofreniczna anomalia socjalizacji 288
5. Między intencjonalnością a chorobową przypadłością 289
6. Becker i podejście behawioralno-pragmatyczne w psychiatrii 291
6.1. Transakcyjno-pragmatyczna koncepcja organizmu 291
6.2. Naturalny deficyt człowieka 295
6.3. Schizofrenia jako niepowodzenie ludzkiego świata 299
7. Rozumienie ucieleśnione 303

Rozdział VIII. Cielesność i zaangażowanie 305

1. Fenomenologia, intencjonalność i ciało 306
2. Epistemologia zaangażowana w kontekście ucieleśnienia 310
3. Ciało a świat 315
4. Krytyka tradycyjnej epistemologii 321
5. Krytyka reprezentacjonizmu 324
6. Krytyka propozycjonalizmu 326
7. Biologiczne podstawy poznania 329
8. Ucieleśnienie w naukach kognitywnych 331
9. Ucieleśnienie w świecie Matrix 335
10. Nauka i filozofia jako „wzajemne produktywne oświecenie” 340

Zakończenie 347
Summary 355
Bibliografia 359
Skorowidz ważniejszych pojęć i osób 379