Siła bezsilnego Reportaż z pierwszego uwięzienia

Nieznany, pierwszy raz publikowany po polsku tekst Václava Havla, w którym opowiada o pierwszych dniach Karty 77 (inicjatywy działającej w Czechosłowa­cji na rzecz praw człowieka, która wywarła wpływ na opozycję demokratyczną innych krajów Europy Wschodniej), prześladowaniach, aresztowaniu i śledztwie. Po wyjściu z więzienia, jesienią 1977 Havel stworzył stustronicowy reportaż, ale jak sam wspominał: „gdzieś go schowałem i już dawno nie wiem, gdzie jest. Jednak może kiedyś go znajdę”. Tekst został odnaleziony dopiero po jego śmier­ci. Jest to nie tylko osobista historia, ale też unikalny zapis wybitnego pisarza i dramaturga. Ten świat TAM, w którym ludzie spędzają długie lata, a w którym ja byłem tylko przez chwilę, pozostanie już na zawsze jednym z kryteriów, jakie będę w sobie nosił. Będę co prawda nadal żył przyziemnie, byle jak i banalnie, ale już ze świa­domością tego, jak fatalnie obchodzę się z czasem, rzeczami i z życiem. Czasami zadaję sobie dość szczególne, lecz natrętne pytanie: czy ja w ogóle zasłu­guję na wolność, skoro tak mało ją sobie cenię i zupełnie nie potrafię jej wypeł­nić? Czy zasługuję na nieograniczoną przestrzeń, jeśli prawie jej nie dostrzegam? Czy zasługuję na żonę, przyjaciół, dom, książki? Czy istotnie moje miejsce jest TUTAJ? Czy tak naprawdę raczej nie powinienem być TAM, skoro dopiero tam i tylko tam człowiek w pełni rozumie, co to jest czas, wolność, przestrzeń, dobre słowo i ludzka godność?