Dylematy finansjeryzacji. Dłużne papiery wartościowe w finansowaniu przedsiębiorstw w Polsce i w Unii Europejskiej

Włączanie się przedsiębiorstw w nurt współczesnej gospodarki światowej zdominowane zostało przez globalizację, ale przede wszystkim przez europeizację. W krajach, w których przez wiele lat stopa wzrostu była niższa niż przeciętna w gospodarce europejskiej, nowe uwarunkowania integracyjne stworzyły szanse zmniejszenia dysproporcji rozwojowych. Zróżnicowanie poziomu rozwoju gospo­darczego poszczególnych państw europejskich motywowało do decyzji związanych z intensyfikacją rozwoju. Konsekwencją przemian w sferze realnej, które nastąpiły w ostatnim półwieczu, jest finansjeryzacja gospodarki. Nie ma jednej przyczyny zapoczątkowania finansjeryzacji i pogłębiania się tego zjawiska wraz z postępem globalizacji. Przesuwanie punktu ciężkości ze sfery produkcji do sfery finansów, tj. finansjeryzacja, wystąpiło w praktyce w różnym stopniu w gospodarce poszczególnych państw. Stało się metodą ożywienia i rozwoju gospodarki, a przede wszystkim podstawowym źródłem wzrostu. Pojawienie się nowych instytucji finansowych spowodowało znaczące zmiany instytucjonalne. Cechą charakterystyczną tych zmian był szybszy wzrost rentowności sektora finansowego na tle zyskowności sektora produkcji i handlu. Rozwojowi rynku kapitałowego towarzyszyło powstanie nowych produktów finansowych, w tym wtórnych papierów wartościowych, gwałtowne poszerzenie oferty kredytów i instrumentów finansowych, w coraz mniejszym stopniu zrozumiałe dla inwestorów. Inwestycje finansowe wypychały z rynku inwestycje w sferze realnej i generowały wyższe ryzyko.Kluczowym obszarem finansjeryzacji jest ekspansja długu. Rozwój gospodarki opartej na długu, wzrost znaczenia sektora finansowego w globalnej gospodarce są symptomami systemowych zmian związanych z finansjeryzacją. Dotyczy to zarówno długu publicznego, jak też w znacznej części gospodarstw domowych, ale też i zadłużenia przedsiębiorstw. Wprawdzie na wolnym rynku kapitał kieruje się zasadą maksymalizacji rentowności i względami bezpieczeństwa, ale pojawia­jące się na światowych rynkach perturbacje i powstający w ich wyniku chaos inwe­stycyjny uzmysławiają uczestnikom rynku finansowego, jak trudno go pozyskać. Jednocześnie następuje ograniczenie podaży bezpiecznych lokat kapitału. Skutki pojawiających się kryzysów gospodarczych odczuwa każdy sektor gospodarki. Kapitał stał się bowiem dobrem deficytowym, do którego dostęp jest utrudniony dla wielu krajów i wielu przedsiębiorstw.