Działalność inwestycyjna gmin w Polsce

Jednym z podstawowych zagadnień, o kluczowym znaczeniu dla rozwoju lokalnego, są możliwości samorządu w zakresie realizacji działalności inwestycyjnej. W warunkach polskich, gmina jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego została wyposażona w narzędzia wspomagające realizację inwestycji komunalnych. Dotyczy to zarówno prawnych aspektów jej działalności, dzięki którym może funkcjonować we współczesnych uwarunkowaniach prawno-gospodarczych, jak również zapewnienia zasobów finansowych umożliwiających realizację nałożonych zadań. Jednym z podstawowych problemów funkcjonowania samorządu terytorialnego jest jednak nieadekwatność środków finansowych w stosunku do zakresu potrzeb inwestycyjnych, zgłaszanych przez społeczności lokalne. Dochody budżetowe nie zaspokajają w pełni zapotrzebowania na środki finansowe, niezbędne do realizacji gminnych projektów rozwojowych, skłania to samorządy do korzystania ze źródeł zewnętrznych, a także do poszukiwania nowych form finansowania oraz angażowania środków podmiotów prywatnych, przede wszystkim poprzez wykorzystanie formuły partnerstwa publiczno-prywatnego. Biorąc pod uwagę cechy charakterystyczne inwestycji gminnych tj., ich wysoką kapitałochłonność, długi okres użytkowania, skomplikowane procedury przygotowania i wykonania, wysokie nakłady finansowe, ryzyko realizacji oraz oczekiwane korzyści, należy stwierdzić, że kwestie całokształtu działalności inwestycyjnej gmin stanowią niezmiernie ważną problematykę. Inwestycje o niekomercyjnym charakterze, czyli niedochodowe, skutkujące wzrostem wydatków na utrzymanie wytworzonej infrastruktury w okresie jej eksploatacji, w powiązaniu z poprawą efektywności działalności finansowej gmin są natomiast wciąż bardzo aktualnymi tematami. Wyzwania związane z finansowaniem działalności inwestycyjnej gmin, zwłaszcza w kontekście zadłużania się samorządów i poszukiwania wszelkich rozwiązań, które mogłyby się przyczynić do efektywnego poszukiwania źródeł finansowania inwestycji skłaniają do podjęcia szerszych rozważań na ten temat. Podstawowym celem monografii jest przedstawienie problematyki realizacji inwestycji gminnych w ujęciu teoretycznym i empirycznym. Samorząd gminny realizuje przedsięwzięcia inwestycyjne, które w przyszłości powinny korzystnie wpływać na rozwój lokalny, a poprzez efekt wyższego potencjału dochodowego powodować zwiększenie możliwości finansowania kolejnych inwestycji. Istotnym zagadnieniem podjętym w publikacji jest więc analiza roli inwestycji samorządowych w stymulowaniu rozwoju lokalnego, a także przydatności instrumentów planowania finansowego w polityce inwestycyjnej. Autorki podjęły także próbę oceny możliwości finansowania działalności inwestycyjnej gmin w ramach unijnej polityki spójności. Aktywność inwestycyjna gmin jest rezultatem oddziaływania wielu złożonych uwarunkowań ekonomicznych oraz czynników o charakterze pozafinansowym, które są ze sobą ściśle powiązane i wzajemnie na siebie oddziałują. Autorki odnosząc się do tych kwestii skoncentrowały się przede wszystkim na uwarunkowaniach finansowych, analizując możliwości finansowania inwestycji gminnych zarówno środkami własnymi, jak również źródłami zwrotnymi. Ponadto celem opracowania jest określenie zakresu i głównych kierunków realizowanej przez samorządy gminne działalności inwestycyjnej. Z uwagi na ograniczoność środków budżetowych samorządów, przy stale rosnących potrzebach społecznych, coraz ważniejsze staje się poszukiwanie dodatkowych źródeł kapitału umożliwiających realizację zadań publicznych. Szansę na rozwój inwestycji komunalnych upatruje się w partnerstwie publiczno-prywatnym. Jednak dla polskich samorządów partnerstwo jest narzędziem wciąż jeszcze nowym w realizacji inwestycji. Celem opracowania jest przybliżenie złożoności tego przedsięwzięcia, a także analiza uwarunkowań jego rozwoju w polskich warunkach.