Nadpłata i zwrot podatku. Zagadnienie wspólne dotyczące realizacji uprawnień podatkowych

Wykaz skrótów | str. 15

Wstęp | str. 19

Rozdział I
Stymulowany zwrot nadpłaty lub zwrot podatku | str. 23

1. Uwagi ogólne | str. 23

2. Skarga na bezczynność w przypadku niezwrócenia nadpłaty wynikającej z decyzji stwierdzającej nadpłatę | str. 24

3. Dopuszczalność skargi na bezczynność w przypadku nadpłat i zwrotów, których obowiązek wynika z mocy prawa | str. 30

4. Skarga na bezczynność w przypadku niewypłacenia nadpłaty powstałej na skutek wyeliminowania z obrotu decyzji wymiarowej | str. 32

5. Wnioski | str. 35

Rozdział II
Zwrot nadpłaty lub podatku dochodzony przez podatnika w trybie egzekucji administracyjnej | str. 37

1. Ograniczona możliwość podjęcia przez podatnika egzekucji administracyjnej w zakresie nadpłat i zwrotów | str. 37

2. Uzasadnienie rozszerzenia zakresu egzekucji administracyjnej w odniesieniu do nadpłat i zwrotów | str. 40

3. Rozszerzenie zakresu egzekucji administracyjnej w odniesieniu do nadpłat i zwrotów przez modyfikacje o.p. | str. 41

4. Przesłanki zastosowania egzekucji administracyjnej jako procedury dochodzenia uprawnień podatkowych | str. 43

5. Wnioski | str. 46

Rozdział III
Sądowe stwierdzenie istnienia nadpłaty lub zwrotu podatku i orzeczenie zwrotu nadpłaty lub zwrotu podatku | str. 48

1. Uwagi ogólne | str. 48

2. Ograniczenie sądowego stwierdzenia nadpłat i zwrotów w świetle polskich regulacji | str. 49

3. Szeroki zakres sądowego stwierdzenia nadpłat i zwrotów | str. 51

4. Zwrot nadpłaty poprzez wypłatę odszkodowania | str. 56

5. Wnioski | str. 60

Rozdział IV
Przedawnienie prawa do stwierdzenia nadpłaty i zwrotu podatku | str. 63

1. Uwagi ogólne | str. 63

2. Przedawnienie prawa do stwierdzenia nadpłaty a prawo organu do zakwestionowania nadpłaty po upływie tego terminu | str. 64

3. Przedawnienie prawa do stwierdzenia nadpłaty powiązane z zapłatą podatku | str. 67

4. Przedawnienie terminu dochodzenia nadpłaty związanej z podatkami wynikającymi z wadliwej decyzji lub innego aktu | str. 74

5. Zawieszenie biegu okresu przedawnienia prawa do stwierdzenia nadpłaty | str. 77

6. Ograniczenie dotyczące okresu, za który nadpłata może zostać zwrócona | str. 79

7. Przedawnienie prawa do stwierdzenia nadpłaty w VAT | str. 80

8. Przedawnienie prawa do samoobliczenia zwrotu podatku oraz do złożenia wniosku o wymiar kwoty zwrotu podatku | str. 83

9. Wnioski | str. 85

Rozdział V
Przedawnienie terminu do zwrotu nadpłaty i zwrotu podatku | str. 88

1. Uwagi ogólne | str. 88

2. Przedawnienie terminu do zwrotu nadpłaty a odroczenie terminu złożenia deklaracji | str. 89

3. Przerwanie przedawnienia terminu do zwrotu nadpłaty lub podatku w związku z zaliczeniem nadpłaty na poczet przyszłego zobowiązania podatkowego | str. 90

4. Zawieszenie okresu przedawnienia terminu do zwrotu nadpłaty lub zwrotu podatku | str. 94

5. Wnioski | str. 96

Rozdział VI
Przedawnienie okresu dochodzenia przez organy podatkowe nienależnie przekazanych nadpłat i zwrotów | str. 98

1. Przedawnienie okresu dochodzenia nienależnie przekazanych nadpłat dochodzonych poprzez określenie wysokości zobowiązania podatkowego | str. 98

2. Przedawnienie okresu dochodzenia nienależnie przekazanych zwrotów podatku stanowiących element konstrukcyjny podatku | str. 100

3. Brak przedawnienia okresu dochodzenia niektórych nienależnie przekazanych nadpłat i zwrotów podatku | str. 102

4. Okres przedawnienia dochodzenia niektórych nienależnie przekazanych nadpłat i zwrotów podatku | str. 104

5. Wnioski | str. 106

Rozdział VII
Sankcje dotyczące nadpłat i zwrotów | str. 108

1. Sankcje karne i karne skarbowe za nadużycia związane z uzyskaniem należności wynikających z uprawnień podatkowych | str. 108

2. Sankcje podatkowe związane z nadpłatami i zwrotami | str. 117

2.1. Rola i definicja sankcji podatkowych | str. 117

2.2. Sankcje podatkowe a utrata uprawnień podatkowych będąca podatkową konsekwencją prawną dotyczącą podatnika | str. 119

2.3. Rodzaje sankcji podatkowych związanych z naruszeniem przepisów dotyczących funkcjonowania nadpłat i zwrotów | str. 121

2.4. Sankcje podatkowe za próbę wyłudzenia nadpłaty lub zwrotu | str. 125

3. Wnioski | str. 131

Rozdział VIII
Zasady odzyskiwania przez państwo nienależnie przekazanej nadpłaty, zwrotu podatku lub innych nienależnie przekazanych uprawnień podatkowych | str. 134

1. Administracyjnoprawny tryb dochodzenia nienależnie przekazanych nadpłat | str. 134

2. Cywilnoprawny tryb dochodzenia nienależnie przekazanych nadpłat | str. 136

3. Zasady odzyskiwania przez państwo nienależnie przekazanych zwrotów podatku | str. 141

4. Ograniczenia dotyczące wyeliminowania wadliwego aktu administracyjnego przyznającego lub potwierdzającego uprawnienia podatkowe | str. 143

5. Ograniczenia dotyczące zmiany lub wyeliminowania zgodnego z prawem aktu administracyjnego przyznającego lub potwierdzającego uprawnienia podatkowe | str. 146

6. Odsetki w przypadku odzyskiwania nienależnie przekazanych nadpłat i zwrotów | str. 150

7. Ulgi w spłacie w przypadku nienależnie przekazanych nadpłat i zwrotów i innych należności podatkowych | str. 153

8. Wnioski | str. 156

Rozdział IX
Kontrola podatkowa i skarbowa w zakresie nadpłat i zwrotów | str. 161

1. Pojęcie kontroli prewencyjnej, uprzedniej i następczej w zakresie nadpłat i zwrotów | str. 161

2. Kontrola uprzednia dotycząca przekazania lub zaliczenia znacznych zwrotów lub nadpłat | str. 162

3. Kontrola podatkowa dotycząca nadpłat i zwrotów | str. 170

4. Kontrola skarbowa w zakresie nadpłat i zwrotów | str. 173

5. Rola kontroli prewencyjnej i następczej prowadzonych przez urzędy kontroli skarbowej w zakresie nadpłat i zwrotów | str. 176

6. Wnioski | str. 180

Rozdział X
Kontrola nadzorcza wobec organów dokonujących zwrotów nadpłat i przekazujących zwroty podatku | str. 184

1. Uwagi ogólne | str. 184

2. Możliwość wykorzystania informacji z kontroli następczej | str. 185

3. Kontrola nadzorcza Ministerstwa Finansów | str. 186

4. Kontrola nadzorcza NIK | str. 189

5. Kontrola nadzorcza regionalnych izb obrachunkowych | str. 198

5.1. Uwagi ogólne | str. 198

5.2. Wadliwe postępowanie organu podatkowego dotyczące nadpłat | str. 200

5.2.1. Wadliwe postępowanie organu podatkowego dotyczące nadpłat na gruncie przepisów regulujących księgowość podatkową | str. 200

5.2.2. Wadliwe postępowanie organu podatkowego dotyczące nadpłat na gruncie przepisów prawa podatkowego | str. 205

5.3. Zachowania organu podatkowego powodujące lub mogące powodować powstanie nadpłaty u podatnika | str. 209

5.4. Zachowania podatnika lub innych podmiotów powodujących powstanie nadpłaty | str. 215

6. Wnioski | str. 217

Rozdział XI
Wytyczne dotyczące kształtu trybu stwierdzania nadpłat i zwrotów wynikające z EKDA i KPPUE | str. 226

1. Uwagi ogólne | str. 226

2. Zasada działania zgodnie z wcześniej przyjętą praktyką lub uzasadnionymi oczekiwaniami podatników | str. 229

3. Zasada współmierności, zakazu nadużywania uprawnień, zasada obiektywności, zasada stosownego terminu podjęcia decyzji | str. 233

4. Wnioski | str. 237

Rozdział XII
Mechanizmy szczególne dotyczące nadpłat i zwrotów | str. 240

1. Wielość podmiotów, którym przysługuje uprawnienie podatkowe | str. 240

1.1. Uwagi ogólne | str. 240

1.2. Zwrot pośredni nadpłaty a wielość podmiotów, którym przysługuje nadpłata lub na których ciąży zaległość podatkowa | str. 243

2. Ograniczony zakres uprawnień podatkowych przysługujący osobom trzecim | str. 245

3. Cesja lub zastaw na roszczeniu o zwrot nadpłaty i zwrot podatku przysługujący podmiotom wskazanym przez podatnika | str. 246

4. Ochrona podatnika, który zastosował się do wadliwych wzorów deklaracji i wniosków dotyczących nadpłaty i zwrotu podatku | str. 253

5. Przesłanki negatywne złożenia wniosku lub deklaracji o stwierdzenie nadpłaty | str. 254

6. Szczególne elementy dotyczące czynności sprawdzających związanych z wnioskami o stwierdzenie nadpłaty lub zwrot podatku | str. 257

7. Mechanizmy postępowania z wadliwymi wnioskami | str. 259

8. Ograniczenia czasowe dotyczące możliwości przeprowadzenia czynności sprawdzających i dokonania autokorekty wniosku | str. 262

9. Mechanizmy towarzyszące uprawnieniu organu podatkowego wzywania podatnika do określonego zachowania w ramach czynności sprawdzających | str. 266

10. Powiadomienie o zakończeniu czynności sprawdzających dotyczących wniosków zawierających roszczenie podatkowe | str. 267

11. Zakwestionowanie w drodze decyzji samoobliczenia podatnika dotyczącego nadpłat i innych należności przysługujących podatnikowi | str. 269

12. Kwestionowanie wysokości nadpłaty przez organ podatkowy a termin zwrotu tego świadczenia | str. 270

13. Dopuszczalne działania podejmowane przez państwo w celu odmowy zwrotu podatku i rola systemu sądowej kontroli | str. 272

14. Zawieszenie zaspokojenia roszczenia dotyczącego nadpłaty, zwrotu lub innego uprawnienia | str. 274

15. Podmioty reprezentujące podatnika ubiegającego się o zwrot nadpłat i innych należności w przypadku utraty zdolności prawnej lub ubezwłasnowolnienia | str. 277

16. Zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku na poczet długów podatnika niewynikających z zobowiązań podatkowych istniejących wobec podmiotów publicznych | str. 277

16.1. Uwagi ogólne | str. 277

16.2. Zasady przekazywania informacji przez podmioty publiczne o wierzytelnościach podlegających realizacji z nadpłat i zwrotów | str. 281

16.3. Ograniczenia związane z zastosowaniem przedmiotowego trybu | str. 284

16.4. Środki prawne zakwestionowania zaliczenia nadpłaty na rzecz długu podmiotu publicznego | str. 286

16.5. Zwrot kosztów organowi dokonującemu zaliczenia nadpłaty na poczet wierzytelności innych podmiotów | str. 288

16.6. Inicjowane zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku na rzecz podmiotu publicznego | str. 293

16.7. Zaliczenie nadpłaty na poczet długu a oprocentowanie należne podatnikowi z tytułu nadpłaty | str. 295

17. Nadpłata zwracana podatnikowi przez płatnika | str. 296

18. Szczególne bezpośrednie formy zwrotu nadpłaty i zwrotu podatku | str. 299

19. Odpowiedzialność za nienależnie przekazane uprawnienia podatnika | str. 301

20. Gwarancja zabezpieczeniem przekazania zwrotu podatku podatnikowi | str. 302

21. Należności dodatkowe, które podlegają zwrotowi wraz z nadpłatami | str. 304

22. Minimalny poziom nadpłat, zwrotów, odsetek, które podlegają zwrotowi | str. 305

23. Wnioski | str. 307

Podsumowanie | str. 323

Bibliografia | str. 361