Rażące naruszenie prawa jako przesłanka odpowiedzialności majątkowej funkcjonariusza publicznego

Wykaz skrótów | str. 15

Zagadnienia wprowadzające | str. 21

Rozdział 1
Zasady odpowiedzialności za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej | str. 27

1. Uwagi wstępne | str. 27

2. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone niezgodnym z prawem działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej (art. 417 k.c.) | str. 29

2.1. Szkoda | str. 29

2.2. Wykonywanie władzy publicznej | str. 33

2.3. Niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej | str. 40

2.4. Podmioty odpowiedzialne za szkodę | str. 45

3. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niezgodną z prawem ostateczną decyzją lub postanowieniem (art. 4171 2 k.c.) | str. 51

3.1. Ogólne zasady odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną niezgodną z prawem ostateczną decyzją (postanowieniem) | str. 51

3.2. Wydanie decyzji ostatecznej niezgodnej z prawem | str. 52

3.3. Stwierdzenie niezgodności z prawem ostatecznej decyzji (postanowienia) we właściwym postępowaniu administracyjnym | str. 56

3.4. Stwierdzenie niezgodności z prawem ostatecznej decyzji (postanowienia) we właściwym postępowaniu sądowym | str. 59

3.5. Wydanie ostatecznej decyzji (postanowienia) na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą - problem prejudykatu | str. 63

3.6. Wyłączenie obowiązku uzyskania prejudykatu stwierdzającego niezgodność z prawem decyzji (postanowienia) | str. 66

4. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewydaniem orzeczenia lub decyzji (art. 4171 § 3 k.c.) | str. 67

4.1. Ogólne zasady odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną niewydaniem decyzji (postanowienia) | str. 67

4.2. Obowiązek wydania decyzji (postanowienia) | str. 67

4.3. Niewydanie decyzji (postanowienia) | str. 69

4.4. Stwierdzenie niewydania decyzji (postanowienia) we właściwym postępowaniu | str. 70

5. Wnioski | str. 75

Rozdział 2
Zasady odpowiedzialności majątkowej funkcjonariusza publicznego za wykonywanie władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa | str. 79

1. Zakres podmiotowy odpowiedzialności | str. 79

1.1. Pojęcie funkcjonariusza publicznego w prawie polskim | str. 79

1.2. Osoba działająca w charakterze organu administracji publicznej (członka kolegialnego organu administracji publicznej) | str. 83

1.3. Osoba działająca z upoważnienia organu administracji publicznej | str. 93

1.4. Osoba wykonująca w urzędzie organu administracji publicznej pracę w ramach stosunku pracy, stosunku służbowego albo umowy cywilnoprawnej | str. 101

1.4.1. Urząd organu administracji publicznej | str. 101

1.4.2. Osoba wykonująca pracę w ramach stosunku pracy | str. 102

1.4.3. Osoba wykonująca pracę w ramach stosunku służbowego | str. 106

1.4.4. Osoba wykonująca pracę w ramach umowy cywilnoprawnej | str. 110

1.5. Osoba "biorąca udział w prowadzeniu sprawy" rozstrzyganej w drodze decyzji lub postanowienia przez organ administracji publicznej | str. 112

2. Przesłanki odpowiedzialności | str. 113

2.1. Zakreślenie przedmiotu rozważań | str. 113

2.2. Wypłata odszkodowania na mocy prawomocnego orzeczenia sądu lub na mocy ugody przez podmiot odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa | str. 114

2.2.1. Wykonywanie władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa | str. 114

2.2.2. Prawomocne orzeczenie sądu | str. 115

2.2.3. Ugoda | str. 118

2.2.4. Wypłata odszkodowania | str. 120

2.3. Zawinione działanie lub zaniechanie funkcjonariusza publicznego prowadzące do rażącego naruszenia prawa | str. 124

2.3.1. Wina | str. 124

2.3.2. Wina umyślna | str. 125

2.3.3. Wina nieumyślna | str. 125

2.3.4. Przypisanie winy funkcjonariuszowi | str. 127

3. Wnioski | str. 128

Rozdział 3
Wykonywanie władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa | str. 133

1. Uwagi ogólne | str. 133

2. Rażące naruszenie prawa oraz brak podstawy prawnej jako przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej | str. 138

3. Rażące naruszenie prawa w doktrynie i orzecznictwie sądowym | str. 144

3.1. Rażące naruszenie prawa w doktrynie | str. 144

3.2. Rażące naruszenie prawa w orzecznictwie sądowym | str. 152

4. Wydanie decyzji bez podstawy prawnej | str. 156

4.1. Brak podstawy prawnej w doktrynie | str. 156

4.2. Brak podstawy prawnej w orzecznictwie sądowym | str. 163

5. Wnioski ogólne | str. 166

5.1. Stwierdzanie rażącego naruszenia prawa działaniami organów administracji | str. 167

5.2. Stwierdzanie rażącego naruszenia prawa dokonane zaniechaniami organów administracji | str. 170

5.3. Stwierdzanie braku podstawy prawnej | str. 172

Rozdział 4
Działania i zaniechania władzy publicznej rażąco naruszające prawo | str. 175

1. Uwagi wstępne | str. 175

2. Decyzje administracyjne | str. 178

2.1. Pojęcie decyzji | str. 178

2.1.1. Decyzja jako akt administracyjny | str. 178

2.1.2. Decyzja w doktrynie oraz w orzecznictwie sądowym | str. 182

2.1.3. Podsumowanie - właściwości decyzji | str. 186

2.2. Domniemanie formy decyzji administracyjnej | str. 199

2.3. Akty administracyjne uznane za decyzje pod wpływem orzecznictwa sądowego | str. 203

2.3.1. Akty administracyjne zakładowe "zewnętrzne" | str. 204

2.3.2. Akty organów korporacji zawodowych podejmowane wobec członków korporacji | str. 208

2.3.3. Akty w sprawach świadczeń z funduszy unijnych | str. 209

2.3.4. Akty nadzoru w sferze materialnego prawa administracyjnego | str. 210

3. Postanowienia | str. 213

3.1. Pojęcie postanowienia | str. 213

3.2. Właściwości postanowień | str. 218

3.3. Rodzaje postanowień | str. 221

4. Zaniechania władzy publicznej | str. 225

4.1. Prawo do rozpatrzenia sprawy administracyjnej bez zbędnej zwłoki | str. 225

4.1.1. Prawo do rozpatrzenia sprawy administracyjnej bez zbędnej zwłoki w prawie unijnym | str. 226

4.1.2. Prawo do rozpatrzenia sprawy administracyjnej bez zbędnej zwłoki w prawie konstytucyjnym | str. 237

4.2. Bezczynność | str. 239

4.2.1. Ustalenia ogólne | str. 239

4.2.2. Bezczynność organu administracji publicznej stanowiąca źródło odpowiedzialności majątkowej funkcjonariusza publicznego | str. 243

4.3. Przewlekłość postępowania | str. 248

4.3.1. Ustalenia ogólne | str. 248

4.3.2. Przewlekłość postępowania administracyjnego stanowiąca źródło odpowiedzialności majątkowej funkcjonariusza publicznego | str. 251

5. Wnioski | str. 255

5.1. Działania władzy publicznej podlegające stwierdzeniu rażącego naruszenia prawa | str. 255

5.2. Zaniechania władzy publicznej podlegające stwierdzeniu rażącego naruszenia prawa | str. 259

Rozdział 5
Tryby stwierdzania rażącego naruszenia prawa | str. 265

1. Uwagi wstępne | str. 265

2. Administracyjne tryby uzyskiwania prejudykatu | str. 266

2.1. Tryby ogólnoadministracyjne | str. 267

2.1.1. Tryb "nieważnościowy" | str. 267

2.1.2. Stwierdzenie rażącego naruszenia prawa w trybie zażaleniowym (art. 37 k.p.a.) | str. 303

2.2. Tryby postępowania podatkowego | str. 327

2.2.1. Tryb nieważnościowy | str. 328

2.2.2. Tryb "ponagleniowy" | str. 335

2.3. Tryb autokontroli | str. 344

2.3.1. Zakres przedmiotowy autokontroli | str. 344

2.3.2. Rozstrzygnięcia podejmowane w wyniku autokontroli, mające charakter prejudykatu w rozumieniu art. 6 pkt 3 u.o.m.f.p. | str. 347

2.4. Tryb autokontroli w ramach postępowania szczególnego (autokontrola Prezesa UOKiK) | str. 354

2.4.1. Ogólna charakterystyka postępowania autokontrolnego z art. 81 ust. 3 u.o.k.k. | str. 354

2.4.2. Zakres decyzji i postanowień podlegających uchyleniu (zmianie) w postępowaniu autokontrolnym | str. 356

2.4.3. Autokontrola dokonywana przez inne (niż Prezes UOKiK) organy regulacyjne | str. 360

2.4.4. Stwierdzanie rażącego naruszenia prawa przez Prezesa UOKiK w trybie art. 37 k.p.a. | str. 363

3. Tryby sądowoadministracyjne | str. 364

3.1. Stwierdzenie rażącego naruszenia prawa na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. | str. 364

3.1.1. Sądowe stwierdzenie nieważności decyzji | str. 364

3.1.2. Sądowe stwierdzenie nieważności postanowień | str. 368

3.2. Stwierdzenie rażącego naruszenia prawa na podstawie art. 149 p.p.s.a. | str. 371

3.2.1. Uwagi wstępne | str. 371

3.2.2. Przedmiotowy zakres art. 149 p.p.s.a. | str. 372

3.2.3. Orzeczenia sądu podejmowane na podstawie art. 149 p.p.s.a., mające charakter prejudykatu w rozumieniu art. 6 pkt 8 u.o.m.f.p. | str. 376

3.3. Stwierdzenie rażącego naruszenia prawa na podstawie art. 154 § 2 p.p.s.a. | str. 382

3.3.1. Uwagi wstępne | str. 382

3.3.2. Orzeczenia sądu podejmowane na podstawie art. 154 § 2 p.p.s.a., mające charakter prejudykatu w rozumieniu art. 6 pkt 8 u.o.m.f.p. | str. 384

4. Tryby sądowe | str. 388

4.1. Stwierdzenie rażącego naruszenia prawa na podstawie art. 47714 § 3 k.p.c. | str. 388

4.1.1. Przedmiotowy zakres stosowania art. 47714 § 3 k.p.c. | str. 388

4.1.2. Specyfika postępowań w sprawach ubezpieczeniowych | str. 390

4.1.3. Orzeczenia sądu podejmowane na podstawie art. 47714 § 3 k.p.c., mające charakter prejudykatu w rozumieniu art. 6 pkt 9 u.o.m.f.p. | str. 396

4.2. Stwierdzenie braku podstawy prawnej lub rażącego naruszenia prawa na podstawie art. 47931a § 3 k.p.c. | str. 397

4.2.1. Stosowanie art. 47931a § 3 k.p.c. w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów | str. 397

4.2.2. Stosowanie art. 47931a § 3 k.p.c. w sprawach z zakresu regulacji energetyki, regulacji telekomunikacji i poczty oraz regulacji transportu kolejowego | str. 399

5. Wnioski ogólne | str. 402

5.1. Stwierdzenie rażącego naruszenia prawa działaniami podejmowanymi przez organy administracji publicznej | str. 403

5.1.1. Stwierdzenie rażącego naruszenia prawa w stosunku do decyzji i postanowień | str. 403

5.1.2. Stwierdzenie rażącego naruszenia prawa innymi działaniami administracji publicznej | str. 409

5.2. Stwierdzenie rażącego naruszenia prawa zaniechaniem organu | str. 410

5.2.1. Stwierdzanie rażącego naruszenia prawa bezczynnością lub przewlekłością postępowania w sprawie załatwianej w formie decyzji lub postanowienia | str. 410

5.2.2. Stwierdzanie rażącego naruszenia prawa bezczynnością lub przewlekłością postępowania w sprawach załatwianych w innych formach niż decyzja lub postanowienie | str. 413

Rozdział 6
Formy stwierdzania rażącego naruszenia prawa | str. 416

1. Uwagi wstępne | str. 416

2. Ostateczne decyzje administracyjne | str. 418

2.1. Decyzje stwierdzające rażące naruszenie prawa | str. 418

2.2. Problem ostateczności decyzji administracyjnej | str. 418

2.3. Decyzje ostateczne | str. 422

2.3.1. Decyzje organu odwoławczego ("quasi-odwoławczego") | str. 422

2.3.2. Ostateczne decyzje pierwszoinstancyjne | str. 423

2.3.3. Decyzje wydane w ramach autokontroli na podstawie art. 54 § 3 p.p.s.a. | str. 432

2.3.4. Prawomocność decyzji | str. 434

2.4. Związanie decyzją ostateczną | str. 442

2.5. Utrata przymiotu "ostateczności" przysługującej decyzji | str. 446

2.5.1. Kodeksowe tryby wzruszania decyzji ostatecznych | str. 447

2.5.2. Pozakodeksowe tryby wzruszania decyzji ostatecznych | str. 448

2.5.3. Sądowe tryby wzruszania decyzji ostatecznych | str. 450

3. Postanowienia | str. 451

3.1. Postanowienia stwierdzające rażące naruszenie prawa | str. 451

3.2. "Ostateczność" postanowień | str. 453

3.3. Utrata przymiotu "ostateczności" przysługującej postanowieniom | str. 458

4. Prawomocne wyroki sądu administracyjnego | str. 460

5. Prawomocne wyroki sądu powszechnego | str. 463

6. Wnioski | str. 468

Wnioski końcowe | str. 471

Wykaz literatury | str. 477

Wykaz orzeczeń | str. 497