W publikacji omówiono zadania nauczyciela we współczesnej szkole, oczekiwania społeczne wobec nauczycieli, doskonalenie i wspomaganie ich pracy oraz zarządzanie potencjałem, odpowiedzialność i uprawnienia. Zaprezentowano kwestie programowania rozwoju zawodowego nauczy cieli, w tym m.in. rolę i zadania mentora, znaczenie motywacji do podnoszenia poziomu kompetencji zawodowych, przywództwo w edukacji, a także motywacyjną rolę oceny pracy nauczyciela i jej wpływ na zmiany w szkole.
Przedstawiono ponadto wybrane zagadnienia specyfiki pracy nauczyciela, takie jak rzeczywisty czas pracy czy wypalenie zawodowe.
Publikacja jest przeznaczona dla nauczycieli i dyrektorów szkół. Wnioski i spostrzeżenia sformułowane przez autorów na podstawie ich zawodowego dorobku oraz pracy naukowej powinny być przydatne również dla studentów nauk o zarządzaniu oraz pedagogiki.
„[…] bardzo wysoko oceniam recenzowaną pracę i rekomenduję ją do druku. Zawiera bardzo szeroki przegląd zagadnień dotyczących nauczyciela i szkoły, mniej – uczniów. Będzie to praca bardzo pożyteczna dla czytelników” – z recenzji prof. dr. hab. Mirosława J. Szymańskiego
Wstęp [S. M. Kwiatkowski]
Wprowadzenie do problematyki publikacji [Karolina Borucka, Krzysztof Gawroński, Jarosław Michalski, Anna Perkowska-Klejman, K. Szostakowska]
0.1. [Cel publikacji]
0.2. [Misja i wizja nauczyciela]
0.3. [Podstawowe pojęcia i ich znaczenie]
0.4. [Współdziałanie nauczycieli i instytucji]
Rozdział 1
Nauczyciel i jego rola - w ujęciu historycznym [J. Kulbaka]
1.1. Oczekiwania społeczne wobec nauczyciela [– wg KEN]
1.2. Zadania, obowiązki i odpowiedzialność nauczyciela w relacji zmian – w historii Państwa Polskiego]
1.3. [Rola, predyspozycje, kompetencje nauczyciela – wg dorobku naukowego wybitnych pedeutologów
[- w tym, Marii Grzegorzewskiej – J. Kulbaka, J. Michalski, M. Pomianowska]
1.3.1. Predyspozycje zdrowotne [K. Borucka, M. Kwiatkowski, B. Zajda]
1.3.2. Predyspozycje zawodowe (talent, komunikacja, … ) - [K. Borucka, J. Ługowska, M. Kwiatkowski,
K. Szostakowska, B. Zajda]
1.3.3. Doskonalenie nauczycieli, potrzeby kadrowe i polityka kadrowa na rzecz rozwoju szkoły (placówki)
Rozdział 2 Obowiązki nauczyciela i jego rola - przegląd koncepcji w wybranych krajach UE
2.0. Europa [Obowiązki ocena pracy, nauczyciel-dyrektorem, nadzór pedagogiczny – M. Kwiatkowski,
J. Michalski, R. Otręba, A. Perkowska-Klejman]
2.1. Polska [K. Gawroński, E. Lęcznarowicz, S. M. Kwiatkowski]
2.2. Włochy [szczególnie nauczyciel pierwszego etapu kształcenia i wychowania – K. Borucka]
2.3. Irlandia [wszystkie etapy kształcenia – K. Borucka]
2.4 Niemcy [szczególnie kształcenie ogólne i zawodowe – R. Otręba]
2.5. Francja [szczególnie kształcenie zawodowe – K. Gawroński]
2.6. Finlandia [wszystkie etapy kształcenia wychowania i opieki – M. Kwiatkowski]
2.7. Polska [doskonalenie nauczycieli – M. Dutka-Mucha, J. Ługowska, A. Perkowska-Klejman,
M. Pomianowska]
Rozdział 3. Aktualny stan kompetencji nauczyciela [K. Borucka, K. Gawroński, E. Lęcznarowicz,
J. Michalski, M. Peruta-Kozak, M. Pomianowska, M. Smułka, K. Szostakowska, B. Zajda]
3.1. Wymagania kwalifikacyjne nauczyciela
3.2. Predyspozycje zawodowe
3.3. Kompetencje społeczne
3.4. Kompetencje merytoryczne
3.5. Kompetencje pedagogiczne
3.6. Zarządzanie procesami pedagogicznymi
3.7. Kluczowe role nauczyciela
3.8. Oczekiwania formalne
3.9. Oczekiwania społeczne
3.10. Poszukiwanie talentów pedagogicznych a „negatywny” nabór do zawodu
3.11. Szczególne zadania uczelni pedagogicznych
3.12. Mechanizmy doskonalenia pracy nauczyciela
3.13. Ocena efektywności doskonalenia pracy nauczyciela w kontekście założeń systemu oświaty
[Finansowanie dokształcania i doskonalenia zawodowego nauczycieli. Komentarz ogólny]
Rozdział 4. Oceny pracy nauczyciela [E. Lęcznarowicz, B. Zajda, K. Gawroński, A. Olszewski]
4.1. Wpływ oceny pracy na rozwój nauczyciela – horyzonty kompetencyjne
4.2. Dyrektor szkoły i jego obowiązki na rzecz rozwoju nauczyciela.
4.3. Wpływ nadzoru pedagogicznego na rozwój nauczyciela
Rozdział 5 Wpływ awansu zawodowego nauczyciela na programowanie jego rozwoju [dyskusja]
Awans zawodowy nauczyciela [K. Gawroński, E. Lęcznarowicz, A. Olszewski, B. Zajda]
5.1. Procedura stopniowania awansu [Staż. Ocena dorobku zawodowego. Opiekun stażu. Rozpoczęcie, przedłużenie, przerwanie stażu]
5.2. Wymagania do awansu zawodowego – podstawy ich formułowania
5.3. Motywacja do podnoszenia poziomu wykształcenia i kompetencji zawodowych
Rozdział 6. Rozwój praktycznych kompetencji zawodowych nauczyciela (M. Dutka-Mucha, K. Gawroński]
6.1. Nawiązanie, zmiana i rozwiązanie stosunku pracy [Komentarz ogólny]
6.2. Swoboda doboru metod nauczania. Podnoszenie kompetencji praktycznych w ramach współpracy
z dyrektorem szkoły (placówki)
6.3. Uprawnienia specjalne nauczyciela jako element motywacji
6.4. Udział nauczyciela w budowaniu własnego „warsztatu pracy”
Rozdział 7. Warunki pracy i wynagrodzenie i ich wpływ na jakość pracy [K. Gawroński, E. Lęcznarowicz,
B. Zajda]
7.1. Warsztat pracy nauczyciela
7.2. Koncepcja lokalna wynagradzanie nauczyciela [Analiza wydatków na wynagrodzenia nauczycieli. Dodatki]
7.3. Czas pracy nauczyciela [Wymiar zajęć bezpośrednio z uczniem. Rzeczywisty czas pracy]
7.4. Uprawnienia socjalne nauczyciela [Formalne rzeczywiste. Ich znaczenia]
Rozdział 8. Koncepcja zmian [M. Dutka-Mucha, K. Gawroński, J. Kulbaka, E. Lęcznarowicz,
S. M. Kwiatkowski, J. Michalski, R. Otręba, A. Perkowska-Klejman, K. Szostakowska]
8.1. Założenia do koncepcji zmian [Komentarz końcowy kompetencji zawodowych nauczyciela]
8.2. Czynnik wieku i pauperyzacji zawodu nauczyciela
8.3. Co leży u podstawy zmiany „modelu kompetencji nauczyciela”?
8.4. Kierunki polityki lokalnej i systemowej w zakresie kształcenia i doskonalenia kadr nauczycielskich
8.5. Standardy europejskie w doskonaleniu systemu oświaty i ich znaczenie dla „modelu” nauczyciela
8.6. Obszar zarządzania procesami pedagogicznymi
8.7. Kultura i etyka zawodu nauczyciela
8.8. Optymalne założenia standardu kształcenia nauczyciela i doskonalenia nauczyciela
8.9. Nowa koncepcja standardu kształcenia nauczyciela
Rozdział 9. Nauczyciel i jego kluczowe role w oświacie przyszłości [M. Dutka-Mucha, K. Gawroński,
J. Kulbaka, E. Lęcznarowicz, S. M. Kwiatkowski, J. Michalski, A. Perkowska-Klejman i inni]
9.1. (R.1) [Nauczyciel, predyspozycje, rola - w ujęciu historycznym. Etos zawodu nauczyciela]
9.2. (R.2) [Obowiązki nauczyciela i jego rola - przegląd koncepcji w wybranych krajach UE]
9.3. (R.3) [Aktualny stan kompetencji nauczyciela]
9.4. (R.4) [Oceny jakości pracy nauczyciela]
9.5. (R.5) [Awans zawodowy nauczyciela]
9.6. (R.6) [Rozwój praktycznych kompetencji zawodowych nauczyciela]
9.7. (R.7) [Warunki pracy i wynagrodzenie i ich wpływ na jakość pracy]
Résumé [prof. dr hab. Stefan Kwiatkowski]
Zestawienie tabel
Wykaz literatury
Skorowidz rzeczowy
