Szczakowa. Studium demograficzno-gospodarcze

Szczakowa to dzielnica położonego w południowej Polsce średniej wielkości miasta Jaworzno. Dzisiaj to okolica raczej zapomniana, zniszczona i zmarginalizowana. Nie zawsze jednak tak było. Niegdyś Szczakowa była jednym z najprężniejszych wsi i miast zachodniej Galicji i Małopolski. W zamierzchłych czasach średniowiecza i okresu nowożytnego rozwijała się spokojnie, na uboczu głównych wydarzeń. Jednak to tutaj krzyżowały się interesy króla i biskupów krakowskich. Także tutaj na polecenie króla Poniatowskiego ulokowano pierwszą polską kopalnię węgla. W czasach Rzeczpospolitej Krakowskiej i rządów austrio-węgierskiego cesarza Franciszka Józefa miejscowość była jednym z najważniejszych austriackich przystanków kolejowych na szlaku Kolei Północnej. Wchodząc w skład systemu Trójkąta Trzech Cesarzy łączącego trzy mocarstwa: Austrię, Niemcy i Rosję była jednym z najbardziej znaczących przejść granicznych w Europie. Wokół stacji kolejowej powstał prężny przemysł oraz rozrosło się miasteczko, które uzyskało prawa miejskie już w 1896 roku. Istniała tutaj najnowocześniejsza europejska cementownia, huta sody i szkła, stacjonowały oddziały wojskowe, intensywnie rozwijał się transport kolejowy. W II Rzeczpospolitej prędko rozrosło się miasto. Szczakowa została jednym z największych i najprężniejszych miast Zagłębia Krakowskiego. W trakcie II wojny światowej teren ten został wcielony do III Rzeszy, lecz aktywnie działała tutaj partyzantka. Po wojnie miasto nadal szybko się rozwijało. Niestety przemysł ciężki i górnictwo pobliskiego Jaworzna zdominowało kolejową miejscowość. Dlatego też w 1956 roku Szczakowa znika z kart historii z powodu jej włączenia do pobliskiego Jaworzna. Szczakowa to nie tylko kolej i przemysł. To również lokalne społeczeństwo. Przez setki lat mieszkający obok siebie Polacy, Niemcy, Żydzi, Rosjanie. To również nowa prężna inteligencja, pełni etosu robotnicy, czy otwarci na świat przybysze z odległych krajów. Pomimo krótkiej historii swojej sławy miasteczko stało się zalążkiem rozwoju lokalnych elit. Licznie funkcjonujące inicjatywy kulturalne, sportowe, wojskowe, czy patriotyczne świadczyły o silnym rozwoju lokalnej społeczności. Po wielu latach sytuacja się zmieniła, zapomniano o przeszłości. Czy jednak nie nadszedł czas, aby przypomnieć o latach świetności Szczakowej? PRZEDMOWA PREFACE Na początek… Krótka historia Szczakowej Kilka dat z przeszłości Studiując dzieje, miejsca i życie mieszkańców Wówczas zapisywano ludzi Ziemia, ludzie, praca i zmiany Wieś na końcu świata. Ołów i pierwszy polski węgiel. Do końca XVIII wieku Kolej – wieś – miasteczko. Narodziny miasta Legenda miasta na kolejowych torach. Dwudziestolecie międzywojenne Ostatnie lata chwały i… Jaworzno. Drugie pięćdziesiąt lat XX wieku Piętno rozwoju odciśnięte na okolicy. Zmiany urbanistyczne 200 lat zmian w regionie Zakończenie Szczakowa to koniec świata? Na koniec… Napisano na podstawie Indeks wykorzystanych fotografii