Odzyskiwanie patriotyzmu w epoce skrajności

Czy mamy moralne prawo, żeby uprzywilejowywać własny naród względem pozostałych? Czy patriotyzm da się racjonalnie uzasadnić, tak aby nie budować go jedynie na uczuciach i przywiązaniu do tradycji? Czy jesteśmy w stanie według jasnych kryteriów rozróżnić nacjonalizm i patriotyzm? W szczególności po ataku Rosji na Ukrainę poszukiwanie odpowiedzi na powyższe pytania wydaje się czymś nieodzownym. Mimo że postawy patriotyczne nadal pozostają szeroko podzielane w społeczeństwie, niejednokrotnie możemy przecież spotkać się z ich krytyką – zarówno w świecie akademickim, jak i poza nim.


Steven B. Smith opisuje patriotyzm jako fundamentalną cnotę polityczną, daleką od irracjonalnego przywiązania opartego jedynie na emocjach i porywach serca. Pokazuje, jak przemyślany patriotyzm służy dobru wspólnemu i wymyka się szkodliwym jego zdaniem skrajnościom, czyli z jednej strony kosmopolityzmowi, a z drugiej nacjonalizmowi. Wskazuje, jak ważny jest patriotyzm dla dobrego funkcjonowania współczesnych demokracji, oraz dowodzi, że lojalność wobec własnego narodu da się pogodzić z innymi zobowiązaniami moralnymi. Swój erudycyjny wywód ilustruje licznymi przykładami historycznymi, ze szczególnym uwzględnieniem Stanów Zjednoczonych. Jednocześnie czerpie z dorobku filozofii politycznej, począwszy od Arystotelesa i Platona aż po myślicieli współczesnych.

Jak postaram się wykazać, patriotyzm nie oznacza nigdy ślepego przywiązania, lecz odwołuje się zawsze do rozumu i rozsądku.
Fragment książki

Steven B. Smith (ur. 1951) – profesor nauk politycznych i filozofii na Uniwersytecie Yale. Autor licznych książek, m.in. Modernity and Its Discontents (2016), laureat Ralph Waldo Emerson Award.